คุณแม่คงได้เห็นข่าวของหนูน้อยที่ฟันผุจนต้องถอนฟันออกเกือบหมดทั้งปากกันแล้วใช่มั้ยคะ สาเหตุหนึ่งซึ่งเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เด็กๆ ฟันผุก็คือการติดขวดนม โดยเฉพาะเด็กที่คุณแม่ปล่อยให้ดูดนมจนหลับไปทั้งๆ ที่จุกนมยังคาอยู่ที่ปากมีโอกาสที่ฟันจะผุสูงมาก
เหตุผลที่ควรให้ลูกเลิกนมขวดก่อนครบขวบ
ความจริงแล้วคุณแม่สามารถฝึกให้ลูกเลิกดูดนมจากขวดได้ ในช่วงอายุ 6-12 เดือน โดยคุณหมอจะแนะนำให้เลิกนมขวดตอนอายุ 6 เดือน แต่คุณแม่มักคิดว่า เร็วเกินไปที่จะเริ่มฝึกให้เขาเลิกนมขวด ซึ่งไม่จริงเลยค่ะ เพราะกว่าเลิกได้อย่างเด็ดขาดนั้น ต้องใช้เวลามากพอควร บางคนใช้เวลานานนับเดือน
นอกจากนี้ยังมีเหตุผลหลายข้อที่ควรให้ลูกเลิกนมขวดก่อนครบขวบ เช่น
เป็นช่วงที่ฟันของลูกกำลังทยอยขึ้น หากคุณแม่เผลอล่ะก็ฟันอาจเริ่มผุตั้งแต่ช่วงที่ฟันเริ่มขึ้นเลยทีเดียวค่ะ
เป็นช่วงวัยที่ลูกชอบกัด อม เขี่ยจุกนมเล่น มากกว่าการดูดนมจริงจัง การเลิกนมขวดในช่วงนี้จึงเหมาะมาก
เป็นช่วงที่ลูกเริ่มรับประทานอาหารเสริมได้แล้ว หากลูกไม่ยอมกินนมหรือกินนมได้น้อยลงก็ยังคงได้รับสารอาหารจากอาหารเสริม
เป็นช่วงนมกำลังเปลี่ยนจากการเป็นอาหารมื้อหลัก มาเป็นอาหารเสริมแทน โดยหลังจากวัย 1 ขวบ ลูกจะรับประทานอาหารหลัก 3 มื้อและลดการกินนมลง
หากเลิกนมมื้อดึกได้ลูกจะนอนหลับสนิทได้ยาวนานขึ้นโดยไม่ต้องตื่นขึ้นมากินนม ซึ่งการหลับยาวนี้มีผลดีต่อการเจริญเติบโต
หัดดื่มนมจากแก้วกันเถอะ
การปรับให้ลูกเปลี่ยนมาดื่มนมจากแก้วแทนดูดนมขวด ควรเริ่มในมื้อที่ลูกไม่ค่อยสนใจดูดนมอย่างเช่น มื้อเช้า โดยในช่วงแรกอาจฝึกให้ลูกจับแก้วน้ำเล็กๆ ที่มีหูโดยให้หัดถือแก้วเปล่าๆ ไปก่อน พอลูกถือได้เก่งและคุ้นแล้ว ค่อยใส่นมลงในแก้วนั้น ให้ลูกหัดดื่มนมจากถ้วยหัดดื่มโดยเริ่มจากปริมาณนมเพียง 2-3 ช้อนชาก่อน แล้วจึงค่อยๆ เพิ่มปริมาณนม
ใช้หลอดดูดแทนจุกนม
เด็กบางคนอาจไม่ชอบดื่มนมจากถ้วยหัดดื่ม ลองให้เขาได้ดูดนมโดยใช้หลอดแทนได้ค่ะ โดยอาจใส่หลอดลงในขวดนมเดิมของลูก หรือถุงเก็บน้ำนมก็ได้ค่ะ แต่ถึงลูกจะดูดนมจากหลอดได้แล้วก็ยังไม่ควรให้ดื่มนมกล่อง ไม่ว่าจะเป็นนมยูเอชทีหรือพลาสเจอร์ไรซ์ เพราะนมที่เหมาะกับลูกวัยนี้ยังคงเป็นนมแม่ หรือนมผงสูตรสำหรับเด็กเท่านั้น
นมมื้อดึกความหิวหรือความเคยชิน
แม้ลูกจะเลิกดูดนมจากขวดได้ในช่วงกลางวัน แต่สำหรับมื้อก่อนนอนนั้น เขาอาจจะยังร้องหาขวดนมอยู่ คุณแม่อาจใช้วิธีให้ลูกรับประทานอาหารเสริมในมื้อเย็น เพื่อตอนค่ำจะได้ไม่หิวมาก จากนั้นพาลูกเข้านอนโดยให้ลูกดื่มจากแก้วก่อน แล้วแปรงฟันให้เขา จากนั้นคุณแม่ควรเข้านอนกับลูก เล่านิทานให้ฟังหรือกล่อมจนลูกหลับ วันแรกๆ ลูกอาจจะร้องงอแงคุณแม่ต้องใจแข็งไว้นะคะ หากทำได้ติดต่อกันระยะหนึ่งเขาก็จะชิน และเข้านอนได้โดยไม่ต้องดูดนม โดยในช่วงกลางคืนไม่จำเป็นต้องให้ลูกดูดนมทุกครั้งที่เขาตื่นหรือร้องไห้ เพราะบางครั้งลูกก็ไม่ได้หิว แต่เคยชินกับการตื่นแล้วต้องดูดนมมากกว่า
หากเลิกไม่สำเร็จในวัยนี้
ถ้าหากยังเลิกนมมื้อดึกไม่สำเร็จจริงๆ หลังจากที่ดื่มนมและแปรงฟันแล้ว อาจให้ลูกดูดน้ำเปล่าจากขวดนมแทนจนหลับไปก็ได้ค่ะ หรือจะวิธีค่อยๆ ชงนมให้เจือจางลงครั้งละนิด จนสุดท้ายค่อยเปลี่ยนเป็นน้ำเปล่าแทน ซึ่งวิธีนี้อาจต้องใช้เวลา 2-3 สัปดาห์ แต่ถ้าลูกยังคงร้องหานมขวดอยู่อีก คุณแม่อาจให้เขาดูดนมขวดต่อไปก็ได้ โดยต้องหมั่นดูแลทำความสะอาจฟันของเขาให้มากๆ และพยายามให้เขาเลิกนมขวดอย่างเด็ดขาดให้ได้ก่อน 2 ขวบนะคะ
ผู้เขียน : ชนาวรรณ์
นักเขียนนิทาน เรื่องสั้น บทความสุขภาพ-พัฒนาการเด็ก
ภาพประกอบ : ด.ช.หิรัญกฤษณ์ ลิมปคันธร (น้องเกื้อกูล)